Asesiad Cydymffurfiaeth Ardaloedd Cadwraeth Arbennig yr Afon Gwy yn erbyn Targedau Ffosfforws.
Afon Gwy
Afon Gwy yw'r afon Ardaloedd Cadwraeth Arbennig fwyaf yng Nghymru, gyda dalgylch yn gorchuddio llawer o dde Powys a rhan o Barc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog cyn croesi'r ffin i mewn i Loegr ger Y Gelli Gandryll. Fe'i rhennir yn 43 corff dŵr yng Nghymru, gyda dau gorff dŵr yn pontio'r ffin. Mae pedwar corff dŵr ychwanegol yn gyfan gwbl yn Lloegr.
Cafodd targedau ar gyfer yr afon eu hymgorffori yng nghynllun rheoli Ardaloedd Cadwraeth Arbennig yn 2017 (Cyfoeth Naturiol Cymru 2017c), ac maent yn amrywio o 10 µg l-1 mewn ardaloedd blaenddwr gan gynyddu'n raddol i lawr yr afon i 50 µg l-1 yn yr adrannau Seisnig sydd â mwy o faethynnau (Figure 22, Table 14).
Fe wnaeth diweddariad y cynllun rheoli hepgor y targed corff dŵr ‘Afon Gwy - cydlifiad ag Afon Tarenig i gydlifiad ag Afon Bidno’ mewn camgymeriad. Aseswyd y corff dŵr hwn gan ddefnyddio'r targed 'yn agos at fod â chyflwr naturiol' ar gyfer ei fath. Yn ogystal â hyn, cynhaliwyd asesiad ar gyfer rhannau o’r corff dŵr trawsffiniol ‘Afon Gwy - Nant Sgithwen i Bont Bredwardine’ gan fod tua 22 cilomedr ohono yng Nghymru. Mae'r targed sy'n agos at fod â chyflwr naturiol wedi'i gymhwyso yma yn unol â chanllawiau Monitro Safonau Cyffredin (CSM). Dylid ystyried bod targedau ar gyfer y ddau gorff dŵr hyn yn ddrafft, a dylid diweddaru'r Cynllun Rheoli Craidd ar Afon Gwy yn unol â hynny.
Mae llawer o ddalgylch Afon Gwy Uchaf yn wledig a hyd nes yn ddiweddar mae wedi'i ffermio'n bennaf ar gyfer gwartheg cig eidion a defaid. Yn fwy diweddar, mae ffermydd dofednod wedi ehangu'n gyflym, a fu'n destun cryn bryder i'r cyhoedd.
Mae cymhariaeth o grynodiadau ffosfforws yn Afon Gwy yn erbyn targedau yn dynodi methiannau eang, rhai ohonynt yn fawr o ran maint. Llwyddodd 14 o gyrff dŵr i gyrraedd eu targedau, methodd 28 ac roedd tri yn anhysbys. Roedd y cyrff dŵr a gyflawnodd eu targedau orthoffosffad yn Afon Gwy Uchaf uwchben Rhaeadr Gwy, tua hanner Afon Ieithon, ac roedd dau gorff dŵr yn Afon Irfon. Methodd pob un o isafonydd canol Afon Gwy, sef y rhannau o Afon Irfon, Afon Ieithon ac Afon Llynfi sy'n weddill, i gyrraedd eu targedau. Y methiannau mwyaf oedd Afon Gwy ger Bontnewydd ar Wy, Afon Cammarch, Nant Cletwr, Nant Mithil, rhannau isaf Afon Irfon, Garth Dulas a'r tri chorff dŵr yn nalgylch Llynfi.
Map o dargedau ffosfforws ar gyfer Ardaloedd Cadwraeth Arbennig Afon Gwy
Map o dargedau ffosfforws ar gyfer Ardaloedd Cadwraeth Arbennig Afon Gwy. Mae holl grynodiadau'r cymedrau tymor blynyddol a'r tymor tyfu yn µg l-1. Mae'r mewnosodiad yn dangos corff dŵr Afon Gwy - Nant Walford i Bigsweir yn rhannau isaf Afon Gwy. Lle mae cyrff dŵr trawsffiniol, rydym ond yn defnyddio data o'r rhannau o'r afonydd sydd yng Nghymru.
Map o grynodiadau ffosfforws cymedrig y tymor blynyddol
Map o grynodiadau ffosfforws cymedrig y tymor blynyddol (µg l-1) yn Afon Gwy Uchaf. Mae'r mewnosodiad yn dangos corff dŵr Afon Gwy - Nant Walford i Bigsweir yn rhannau isaf Afon Gwy. Lle mae cyrff dŵr trawsffiniol, rydym ond yn defnyddio data o'r rhannau o'r afonydd sydd yng Nghymru. Ni ellid asesu'r cyrff dŵr sy’n llwyd ar y map oherwydd diffyg data.
Map o gydymffurfiaeth ffosfforws ar gyfer rhannau o Ardaloedd Cadwraeth Arbennig Afon Gwy yng Nghymru
Map o gydymffurfiaeth ffosfforws ar gyfer rhannau o Ardaloedd Cadwraeth Arbennig Afon Gwy yng Nghymru. Mae'r cyrff dŵr sy’n wyrdd yn pasio eu targed. Mae lliwiau eraill yn methu'r targed gyda gwahanol liwiau'n cynrychioli maint y methiannau yn µg l-1, a fynegir fel y mwyaf o gymedrau’r tymor blynyddol a'r tymor tyfu. Mae'r mewnosodiad yn dangos corff dŵr Afon Gwy - Nant Walford i Bigsweir yn rhannau isaf Afon Gwy. Lle mae cyrff dŵr trawsffiniol, rydym ond yn defnyddio data o'r rhannau o'r afonydd sydd yng Nghymru. Ni ellid asesu'r cyrff dŵr sy’n llwyd ar y map oherwydd diffyg data.
Cydymffurfiaeth ar gyfer Ardal Cadwraeth Arbennig Afon Gwy
Cydymffurfiaeth ar gyfer Ardal Cadwraeth Arbennig Afon Gwy.
|
Enw'r corff dŵr |
Pwynt samplu |
Targed (µg l-1) |
Samplau N |
Cymedr y tymor blynyddol (µg l-1) |
Cymedr y tymor tyfu (µg l-1) |
Asesiad |
|---|---|---|---|---|---|---|
|
Afon Gwy – cydlifiad ag Afon Tarenig i gydlifiad ag Afon Bidno |
50361 |
10* |
29 |
2 |
2 |
Pasio |
|
Afon Gwy – cydlifiad ag Afon Bidno i gydlifiad ag Afon Marteg |
50004 |
10 |
33 |
2 |
2 |
Pasio |
|
Afon Bidno - o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Gwy |
50003 |
10 |
29 |
1 |
1 |
Pasio |
|
Afon Gwy – cydlifiad ag Afon Marteg i gydlifiad ag Afon Elan |
50177 |
20 |
34 |
11 |
14 |
Pasio |
|
Afon Marteg - o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Gwy |
50005 |
13 |
33 |
7 |
6 |
Pasio |
|
Afon Elan - Cronfa ddŵr Caban-coch i gydlifiad ag Afon Gwy |
50008 |
10 |
- |
- |
- |
Heb ei asesu |
|
Afon Gwy - cydlifiad ag Afon Elan i gydlifiad ag Afon Ieithon |
50010 |
10 |
29 |
37 |
38 |
Methu |
|
Afon Ieithon - o'r tarddle i'r cydlifiad â Nant Llaethdy |
51354 |
10 |
29 |
8 |
8 |
Pasio |
|
Nant Llaethdy – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Ieithon |
51352 |
10 |
16 |
7 |
6 |
Pasio |
|
Nant Gwenlas – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Ieithon |
51353 |
10 |
23 |
24 |
22 |
Methu |
|
Afon Ieithon - cydlifiad â Nant Llaethdy i gydlifiad â Nant Gwenlas |
50086 |
10 |
29 |
13 |
13 |
Methu |
|
Nant Camddwr – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Ieithon |
50820 |
13 |
17 |
20 |
17 |
Methu |
|
Afon Ieithon - cydlifiad â Nant Gwenlas i gydlifiad â Nant Camddwr |
50086 |
10 |
29 |
13 |
13 |
Methu |
|
Afon Aran - tarddle i'r cydlifiad ag Afon Ieithon |
50084 |
15 |
- |
- |
- |
Heb ei asesu |
|
Nant Mithil – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Ieithon |
50825 |
15 |
18 |
40 |
37 |
Methu |
|
Nant Howey – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Ieithon |
50089 |
15 |
16 |
25 |
23 |
Methu |
|
Nantmel Dulas – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Ieithon |
50821 |
10 |
17 |
21 |
17 |
Methu |
|
Afon Ieithon – cydlifiad â Nant Camddwr i'r cydlifiad ag Afon Gwy |
50085, 50090 |
25 |
31 |
17 |
16 |
Pasio |
|
Nant Clywedog – o'r tarddle i'r cydlifiad â Nant Bachell |
50823 |
10 |
17 |
9 |
8 |
Pasio |
|
Nant Bachell – o'r tarddle i'r cydlifiad â Nant Clywedog |
50824 |
10 |
8 |
4 |
- |
Pasio |
|
Nant Clywedog - cydlifiad â Nant Bachell i gydlifiad ag Afon Ieithon |
50087 |
10 |
26 |
15 |
16 |
Methu |
|
Afon Gwy - cydlifiad ag Afon Ieithon i gydlifiad ag Afon Irfon |
50813 |
15 |
29 |
8 |
8 |
Pasio |
|
Afon Gwesyn - o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Irfon |
57103 |
10 |
15 |
12 |
10 |
Methu |
|
Afon Irfon - cydlifiad ag Afon Gwesyn i gydlifiad ag Afon Cledan |
57712 |
10 |
27 |
8 |
7 |
Pasio |
|
Afon Cledan - o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Irfon |
50818 |
10 |
21 |
18 |
11 |
Methu |
|
Tirabad Dulas - o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Irfon |
50077 |
10 |
19 |
8 |
8 |
Pasio |
|
Afon Cammarch - o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Irfon |
50078 |
10 |
27 |
46 |
13 |
Methu |
|
Garth Dulas - o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Irfon |
50079 |
10 |
28 |
15 |
22 |
Methu |
|
Nant Chwefru - o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Irfon |
50081 |
10 |
29 |
22 |
26 |
Methu |
|
Afon Irfon - o'r cydlifiad ag Afon Cledan i gydlifiad ag Afon Gwy |
50080 |
10 |
27 |
24 |
38 |
Methu |
|
Nant Buallt Dulas – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Gwy |
50501 |
15 |
16 |
16 |
19 |
Methu |
|
Afon Duhonw - o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Gwy |
50012 |
15 |
29 |
15X |
15X |
Methu |
|
Afon Edw - o'r tarddle i'r cydlifiad â Nant Colwyn |
51355 |
15 |
28 |
30 |
39 |
Methu |
|
Nant Camnant - o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Edw |
50510 |
15 |
24 |
24 |
32 |
Methu |
|
Afon Edw - cydlifiad â Nant Camnant i gydlifiad â Nant Glas |
50815 |
15 |
|
|
|
Heb ei asesu |
|
Afon Edw - cydlifiad â Nant Glas i gydlifiad ag Afon Gwy |
51305 |
15 |
28 |
20 |
23 |
Methu |
|
Nant Cletwr – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Gwy |
50015 |
15 |
21 |
41 |
50 |
Methu |
|
Nant Bach Howey – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Gwy |
50016 |
15 |
22 |
29 |
36 |
Methu |
|
Nant Sgithwen – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Gwy |
50017 |
15 |
21 |
19 |
21 |
Methu |
|
Afon Gwy - cydlifiad â Nant Sgithwen |
50440 |
16 |
29 |
23 |
29 |
Methu |
|
Afon Triffrwd – tarddle i Nant Dulas |
50811 |
15 |
14 |
70 |
40 |
Methu |
|
Nant Dulas – tarddle i'r cydlifiad ag Afon Llynfi |
50094 |
25 |
9 |
74 |
- |
Methu |
|
Afon Llynfi – cydlifiad â Nant Dulas i'r cydlifiad ag Afon Gwy |
50098 |
25 |
26 |
77 |
90 |
Methu |
|
Afon Gwy - Sgithwen i Bont Bredwardine (Cymru) |
50018[1] |
30 |
34 |
<21[2] |
<23 |
Pasio |
|
Afon Gwy - cydlifiad â Nant Walford i Bont Bigsweir |
50032 |
39 |
34 |
52 |
55 |
Methu |
[1]Uned drawsffiniol yw hon.
[2]Casglwyd y rhan fwyaf o’r data ar gyfer y pwynt sampl hwn gan ddefnyddio’r dull ‘Isel’. Y crynodiad cymedrig ar gyfer 2019, pan newidiodd y samplau i ‘Isel Iawn’ oedd 9 µg l-1.
Arbrofi Sensitifrwydd ar gyfer Cyrff Dŵr sy'n Methu ar Ardaloedd Cadwraeth Arbennig Afon Gwy.
|
Enw'r corff dŵr |
Pwynt samplu |
Targed (µg l-1) |
(Canolrif) (µg l-1) |
Cymedr y tymor blynyddol (µg l-1) |
Allgraig (µg l-1) |
Y cymedr ac eithrio'r allgraig (µg l-1) |
BOD / N / NH3 cadarnhau'r allgraig |
Math o fethiant |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Afon Gwy - cydlifiad ag Afon Elan i gydlifiad ag Afon Ieithon |
50010 |
10 |
29 |
37 |
- |
- |
- |
Cyson |
|
Nant Gwenlas – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Ieithon |
51353 |
10 |
23 |
24 |
57 |
- |
- |
Cyson |
|
Afon Ieithon - cydlifiad â Nant Llaethdy i gydlifiad â Nant Gwenlas |
50086 |
10 |
10 |
13 |
58 |
- |
- |
Cyson |
|
Nant Camddwr – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Ieithon |
50820 |
13 |
12 |
20 |
95 |
15 |
- |
Afreolaidd |
|
Afon Ieithon – cydlifiad â Nant Gwenlas i gydlifiad â Nant Camddwr |
50086 |
10 |
10 |
13 |
58 |
- |
- |
Cyson |
|
Nant Mithil – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Ieithon |
50825 |
15 |
22 |
40 |
188 |
- |
- |
Cyson |
|
Nant Howey – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Ieithon |
50089 |
15 |
24 |
25 |
77 |
- |
- |
Cyson |
|
Nantmel Dulas - o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Ieithon |
50821 |
10 |
10 |
21 |
112 |
- |
- |
Cyson |
|
Nant Clywedog - cydlifiad â Nant Bachell i gydlifiad ag Afon Ieithon |
50087 |
10 |
7 |
15 |
100 |
12 |
- |
Afreolaidd |
|
Afon Gwesyn - o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Irfon |
57103 |
10 |
6 |
12 |
61 |
9 |
>Q3 (N) |
Afreolaidd |
|
Afon Cledan – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Irfon |
50818 |
10 |
12 |
18 |
152 |
- |
- |
Cyson |
|
Afon Cammarch - o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Irfon |
50078 |
10 |
8 |
46 |
747 |
19 |
- |
Afreolaidd |
|
Garth Dulas - o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Irfon |
50079 |
10 |
5 |
15 |
239 |
6 |
>Q3 (BOD, NH3) |
Afreolaidd |
|
Nant Chwefru - o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Irfon |
50081 |
10 |
17 |
22 |
- |
- |
- |
Cyson |
|
Afon Irfon – cydlifiad â Nant Cledan i gydlifiad ag Afon Gwy |
50080 |
10 |
7 |
24 |
355 |
12 |
- |
Afreolaidd |
|
Nant Buallt Dulas – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Gwy |
50501 |
15 |
15 |
16 |
35 |
15 |
- |
Afreolaidd |
|
Afon Duhonw – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Gwy |
50012 |
15 |
14 |
15 |
70 |
13 |
>Q3 (Y cyfan) |
Afreolaidd |
|
Afon Edw - o'r tarddle i'r cydlifiad â Nant Colwyn |
51355 |
15 |
15 |
30 |
369 |
17 |
- |
Afreolaidd |
|
Nant Camnant - o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Edw |
50510 |
15 |
16 |
24 |
183 |
- |
- |
Cyson |
|
Afon Edw - cydlifiad â Nant Glas i gydlifiad ag Afon Gwy |
51305 |
15 |
14 |
20 |
145 |
15 |
Allgraig (BOD, NH3); Q3 (N) |
Afreolaidd |
|
Nant Cletwr – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Gwy |
50015 |
15 |
24 |
41 |
172 |
- |
- |
Cyson |
|
Nant Bach Howey – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Gwy |
50016 |
15 |
21 |
29 |
99 |
- |
- |
Cyson |
|
Nant Sgithwen – o'r tarddle i'r cydlifiad ag Afon Gwy |
50017 |
15 |
17 |
19 |
46 |
- |
- |
Cyson |
|
Afon Gwy - cydlifiad ag Afon Irfon i Nant Sgithwen |
50440 |
16 |
10 |
23 |
223 |
15 |
Allgraig (BOD, NH3); Q3 (N) |
Afreolaidd |
|
Afon Triffrwd – tarddle i Nant Dulas |
50811 |
15 |
36 |
70 |
115 |
- |
- |
Cyson |
|
Nant Dulas – tarddle i'r cydlifiad ag Afon Llynfi |
50094 |
25 |
46 |
74 |
241 |
- |
- |
Cyson |
|
Afon Llynfi – cydlifiad â Nant Dulas i'r cydlifiad ag Afon Gwy |
50098 |
25 |
64 |
77 |
193 |
- |
- |
Cyson |
|
Afon Gwy - cydlifiad â Nant Walford i Bont Bigsweir |
50032 |
39 |
45 |
52 |
- |
- |
- |
Cyson |